Kondensacja pary wodnej to problem, z którym zmaga się niemal każdy. Przykładem może być skroplona para wodna, którą musimy usunąć o poranku z szyb samochodu pozostawionego w nocy na zewnątrz. To samo zjawisko zachodzi na oknach i szybach kominków, a także wewnątrz kominów. Kondensacja przykłada się między innymi do powstawania efektu „czarnej szyby” i może być niebezpieczna dla wielu powierzchni. Na czym dokładnie polega to zjawisko i jak można mu zapobiegać?

Czym jest kondensacja pary wodnej?

Kondensacja to nic innego jak skroplenie pary wodnej. Zjawisko zachodzi wówczas, gdy temperatura spalania spada poniżej temperatury rosy gazów spalinowych lub w sytuacjach nagłej zmiany warunków (podniesienia lub obniżenia temperatury, zmiany poziomu wilgotności). W trakcie procesu woda podlega zmianie stanu skupienia z gazowego na ciekły i osiada na powierzchniach.

Kondensacja pary wodnej na szybach

Kondensacja pary wodnej na zewnętrznej powierzchni szyb jest dowodem na wysoką izolacyjność cieplną okien. Pojawiająca się sporadycznie nie powinna być powodem do niepokoju, jednak częste gromadzenie się wilgoci wymaga ingerencji. Negatywnym skutkiem może być pojawienie się pleśni oraz rdzy.

Kondensacja pary wodnej w kominach

Komin jest niezbędnym elementem łączącym wnętrze domu z otoczeniem na zewnątrz. Odprowadza dym i szkodliwe opary z paleniska, umożliwiając bezpieczne eksploatowanie kominków, dlatego tak ważne jest, by był utrzymany w dobrym stanie. Jednym z największych zagrożeń dla stanu komina jest gromadząca się w nim wilgoć, której przyczyną może być kondensacja pary wodnej.

Problemy mogą pojawić się zwłaszcza w starszych, murowanych kominach, ponieważ nie są one przygotowane do nowych sposobów ogrzewania. Współczesne urządzenia grzewcze są bardziej zaawansowane technologicznie i oddają spaliny o niższej temperaturze, w wyniku czego mogą być szczególnie groźne dla zbudowanych z prefabrykatów kominów tradycyjnych – w środku przewodu dochodzi do skroplenia pary wodnej.

Para może wnikać w ściany przewodu i łączyć się z niską temperaturą panującą na zewnątrz, co w efekcie prowadzi do erozji i odrywania się części prefabrykatów. Woda może również reagować ze szkodliwymi produktami spalania, takimi jak związki węgla, azotu i siarki.

Jak zapobiegać kondensacji pary wodnej?

Kondensacja pary wodnej to naturalne zjawisko, jednak istnieją sposoby na to, by mu zaradzić. Po pierwsze należy zdać sobie sprawę z zależności pomiędzy skraplaniem się pary a poziomem wilgotności w domu. Wysoka wilgotność będzie sprzyjać osadzaniu się wody na ścianach, szybach czy kominku.

Problem można ograniczyć, pamiętając o odpowiedniej cyrkulacji powietrza w domu, np. często wietrząc pomieszczenia. Pozwoli to na utrzymanie wilgotności na optymalnym poziomie, tzn. około 40–50%. Okna należy otwierać nawet zimą, chociaż może się to wiązać z nieco wyższymi opłatami za ogrzewanie. Kolejnym sposobem na szybkie uregulowanie problemu nadmiernej wilgoci w domu mogą być pochłaniacze wilgoci. Niewielkie urządzenia zbierają wodę z powietrza w specjalnym pojemniku, dzięki czemu nie osiada ona na powierzchniach. 

O kondensacji pary wodnej i poziomie wilgotności w domu warto myśleć już na etapie projektu. W przypadku dachu i poddasza należy zwrócić uwagę na odpowiedni dobór oraz montaż materiałów hydroizolacyjnych i wentylacyjnych, aby zapewnić przegrodzie dachowej należytą szczelność oraz wentylację i umożliwić jej funkcjonowanie wolne od problemu kondensacji. Aby uniknąć gromadzenia się wilgoci na oknach, można pomyśleć o instalacji specjalnych szyb samoczyszczących lub wmontowaniu w ramy przesłonki wentylacyjnej.

Kotły kondensacyjne na pellet

Kondensacja pary wodnej nie musi być zjawiskiem postrzeganym wyłącznie negatywnie. Nowoczesne technologie pozwalają wykorzystać energię powstającą na skutego tego procesu. Dobrym przykładem są popularne kotły kondensacyjne gazowe lub na pellet. W urządzeniach tego typu następuje kondensacja zawartej w spalinach pary wodnej (powstałej w wyniku spalania paliwa), a odzyskana dzięki temu energia dodatkowa zostaje przekazana dalej do instalacji.

Dzięki odzyskanej energii ciepła ze skraplania kotły kondensacyjne mają o wiele wyższą sprawność niż kotły konwencjonalne, w których energia ta jest bezpowrotnie tracona, ponieważ ciepła para wodna wraz ze spalinami ulatuje przez komin. Więcej o rozprowadzaniu ciepła w różnych systemach grzewczych można przeczytać w naszym artykule Jak rozprowadzić ciepło z kominka? Kompletny poradnik.